Historia Szkoły Podstawowej nr 21 w Lublinie
Szkoła im. Królowej Jadwigi powstała 1 września 1911 roku z inicjatywy członków zamkniętej przez władze rosyjskie Macierzy Szkolnej. Utrzymywana była przez Tajny Komitet Opieki Szkolnej, korzystający z opieki Otylii Tosio, która otrzymała od władz rosyjskich pozwolenie na otwarcie dwuklasowej szkoły początkowej.
W skład komitetu wchodziły panie: Tekla Jarmuszewiczowa, Irena Ciświecka, Aniela Krausse, Zofia Turczynowicz, Zofia Tymińska, Irena Śliwicka, Maria Urbanowiczowa. Tajna szkoła Macierzy była wobec władz zaborczych własnością p. Otylii Tosio. Opiekunki nie chcąc swą obecnością w szkole wzbudzać podejrzenia władz rosyjskich i narażać istnienie szkoły, podały się za nauczycielki kaligrafii, robót, śpiewu.
Szkoła była prowadzona w duchu narodowym. Dziewczęta uczyły się potajemnie historii i geografii Polski, poznawały utwory naszych poetów, pisarzy. Placówkę utrzymywano ze składek Tajnego Komitetu Opieki Szkolnej, z ofiar instytucji i osób prywatnych oraz z niewielkiego wpisowego, pobieranego tylko od zamożniejszych rodziców. W szkole przeważały jednak dzieci wywodzące się ze środowisk uboższych. W czasie miesięcy zimowych z powodu braku ciepłego ubrania i obuwia wiele dziewcząt nie chodziło do szkoły. Rodzinom najbiedniejszych uczennic udzielano także pomocy żywnościowej. Tania kuchnia przy ul. Sądowej wydawała bezpłatne obiady, a pomoc ta uzupełniana była o rozdawanie ciepłej odzieży.Komitet urządzał także wycieczki, uroczyste popisy, w czasie których dobrym uczennicom ofiarowywano wartościowe książki. Opieka szkolna organizowała bezpłatną pomoc lekarską, biorąc pod uwagę trudne położenie rodziców najbiedniejszych uczennic. Zarząd szkoły kilkakrotnie otrzymywał od władz rosyjskich ostrzeżenie, że szkoła zostanie zamknięta, jeżeli nie podniesie poziomu znajomości języka rosyjskiego. Dzieci doskonale wiedziały, że tajne nauczanie zabronionych przedmiotów naraża nauczycieli na utratę prawa nauczania, a szkołę na zamknięcie. Ostatnie upomnienie ze strony rosyjskich władz szkolnych otrzymano przed opuszczeniem Lublina przez Rosjan w 1915 roku.
Początkowo szkoła mieściła się w trzech salach gmachu podominikańskiego. W lipcu 1914 roku została przeniesiona do parterowego, drewnianego domku przy ul. Namiestnikowskiej ( obecnie Narutowicza). W 1915 roku, po ustąpieniu władz rosyjskich, obcy język został natychmiast usunięty ze szkoły, a 29 listopada 1915 roku nadano szkole imię Królowej Jadwigi.
Wraz z rozwojem szkoły wzrastały koszty jej utrzymania. Komitet zdecydował oddać szkołę miastu i 1 września 1917 roku Rada Szkolna przejęła wówczas już sześcioklasową szkołę na koszt miasta pod nazwą Szkoła nr 21 im. Królowej Jadwigi. Nazwa szkoły została zatwierdzona przez Kuratora rozporządzeniem z dnia 23 stycznia 1926 roku.
Liczba dzieci i oddziałów w szkole wzrastała. W lutym 1929 roku szkołę przeniesiono do gmachu przy ul. Długosza, a 25 kwietnia 1931 roku dokonano poświęcenia jej Sztandaru. W życiu szkoły w latach trzydziestych, znaczonych codzienną, mozolną nauką, szczególnym echem odbiły się niektóre wydarzenia z życia publicznego, zwłaszcza śmierć Józefa Piłsudskiego.
Nadszedł rok 1939 - wybuchła wojna. Mimo to lekcje odbywały się. W gmachu szkoły stacjonowały wojska niemieckie. Lekcje prowadzono w innych budynkach. Po pięciu latach okupacji rozpoczął się nowy rok szkolny. Pierwszego września 1944 roku odbyło się uroczyste nabożeństwo z pocztem sztandarowym na czele. Sztandar w okresie wojny był troskliwie ukrywany przez p. Hannę Szewczykowską. W okresie, jaki nastąpił bezpośrednio po zakończeniu wojny, gdy presja nowej ideologii nie była jeszcze zbyt silna, kontynuowano przedwojenną tradycję szkoły.
Okres szczególnie trudny dla rozwoju młodzieży uczęszczającej do szkoły rozpoczął się pod koniec lat 40 - tych i trwał do połowy lat pięćdziesiątych. Związane to było z epoką stalinizmu, której podporządkowano wszelkie przejawy życia zarówno publicznego jak i szkolnego. Zalecenia ówczesnych władz kuratorium kładły coraz silniejszy nacisk na wychowanie w duchu idei socjalizmu i sojuszu z ZSRR. I tak, na przykład, zorganizowano uroczystą akademię z okazji 70 - lecia urodzin Stalina. Na lekcjach języka polskiego, historii mówiono o przyjaźni między Polską a Związkiem Radzieckim, chodziło o podkreślenie znaczenia tego faktu.
Czterdziesty rok istnienia szkoły również rozpoczął się w duchu tych haseł. Ministerstwo Oświaty zarządziło, że rok szkolny 1950/51 ma być "rokiem pracy dla szczęśliwej przyszłości, dla zbudowania socjalizmu w Polsce. Hasłem, pod którym rozpoczniemy nowy rok szkolny jest walka o pokój i realizację nowego Planu Sześcioletniego w oparciu o pomoc Związku Radzieckiego". W planach wychowawczych szkoły podkreślano konieczność przygotowania młodzieży do świadomie aktywnego działania w budowie socjalistycznej Polski Ludowej, realizowanie planu sześcioletniego poprzez nauczanie, wycieczki, gazetki i kontakt z przodownikami pracy. W tych latach panował klimat nieszczerości, rozdźwięku między światem oficjalnych haseł a rzeczywistością oraz atmosfera sztucznego entuzjazmu.
W roku 1956 szkoła otrzymała budynek przy ul. Zuchów. W cztery lata później, w roku 1961 szkole nadano imię nowego patrona. Został nim generał Karol Świerczewski - "Walter", jeden z wzorcowych bohaterów ówczesnego ustroju społeczno - politycznego. Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci działalność tej kontrowersyjnej postaci była podstawową kanwą uroczystości szkolnych i służyła formułowaniu oczekiwanych wówczas postaw i zachowań młodzieży. Jak widać historia naszej szkoły jest ściśle związana z przemianami zachodzącymi w państwie.
W roku 1990, z inicjatywy Komisji Zakładowej Związku Zawodowego NSZZ "Solidarność", dyrekcja, grono nauczycielskie, dzieci, młodzież i rodzice wystąpili do Kuratora Oświaty w Lublinie z prośbą o przywrócenie szkole imienia dawnej jej patronki - Królowej Jadwigi. Kurator mgr Wacław Czajka decyzją z dnia 25 maja 1990 roku przywrócił Szkole Podstawowej nr 21 w Lublinie imię Królowej Jadwigi nadane 29 listopada 1915 roku. Jednocześnie potwierdził prawo posiadania Sztandaru.
Powrót do najstarszej tradycji szkolnej został uwieńczony uroczystościami, w których udział wzięły władze oświatowe, związkowe, nauczyciele, rodzice i młodzież.
Film zrealizowany w 2006 roku na 95 lecie szkoły.
